23 februari 2014 7e zondag door het jaar Thema Weerloosheid en vijandsliefde
Inleiding
Van harte welkom in deze viering.
We lezen zoals vorige week een gedeelte van de Bergrede.
De Bergrede is een van de belangrijkste stukken van het Tweede Testament.
Het gaat over het christelijk gedrag.
Jezus spreekt tot Joodse mensen over de Joodse Wet. Hij legt die Wet zó uit dat de Wet voor alle mensen gaat gelden. Zonder onderscheid. Ook voor ons.
Hij geeft die uitleg in de woorden en beelden van zijn tijd.
Daar moeten wij doorheen kijken om de kern ervan te zien.
Als we die kern te pakken hebben, kan misschien ook ons gedrag veranderen.
Openingsgebed
God, U bent er voor al uw mensen en u behandelt al uw mensen gelijk.
Leer ons elkaar lief te hebben zonder onderscheid.
Leer ons de scheidsmuren af te breken die ons van elkaar vervreemden.
Help ons Jezus , uw Zoon, na te volgen die uw liefde een menselijk gezicht geeft.
Dit bidden wij U door Christus onze Heer.
Gebed over de gaven
Goede God,
erken in deze gaven onze dankbaarheid voor wat u ons geeft.
Mogen wij uw gaven terug ontvangen
als brood dat levenskracht geeft
en als wijn die verbondenheid schept.
Sterk ons met uw Levensgeest.
Dit bidden wij U door Christus onze Heer.
Slotgebed
Goede God, mogen wij door deze viering
gesterkt worden in de navolging van Jezus.
Mogen zijn woorden ons aansporen Hem te volgen in zijn daden.
Maak ons tot betrouwbare mensen voor elkaar
die de menselijkheid onze samenleving hooghouden
zodat eens uw Koninkrijk zichtbaar wordt.
Dit bidden wij U door Christus onze Heer.
Overweging
De eerste reactie bij het lezen van deze tekst van een Bijbelgroep was: “Dat kan Jezus toch nooit letterlijk bedoeld hebben”? “Dat is toch een onmogelijke opgave. Dat kun je toch niet van een mens vragen!” “ Het gaat volkomen in tegen onze natuurlijke reacties! “
Er zijn twee punten die eruit springen . “De klap op de andere wang vragen.
Het beminnen van je vijanden.” Daar hadden de lezers het meeste moeite mee.
U misschien ook wel. In Klaasje Zevenster zei een oude dame: “Ik heb helemaal geen vijanden om te beminnen”. Er zijn dus toch nog gelukkige mensen!
Wat ons zo ergert in alle voorbeelden die Jezus is die weerloze toegefelijkheid.
Ga je gang maar. Ik doe wel wat je vraagt. En ook het gebod om je vijanden te beminnen. Want vijanden roepen toch zelf de haat in je wakker? Vijandsliefde is dwaasheid.
Bismarck ,een Duits staatman uit de 19e eeuw zei: “Met de Bergrede valt geen staat te regeren. Schrap dat stuk maar uit de Bijbel.”
Marcuse, een modern Amerikaans filosoof in de 20e eeuw zei: “ Met de Bergrede kun je geen revolutie beginnen. Je kunt dat stuk beter overslaan.” Toch kan de Bergrede een leidraad zijn in ons gedrag en daardoor ook revoluties tot stad brengen.
De Bergrede vraagt om dappere en moedige mensen. Maar niemand wordt boven zijn krachten beproefd. Het is mogelijk om de Bergrede te nemen als richtlijn voor jouw christelijk handelen. Je hoeft geen bijzonder mens te zijn,maar wel een nadenkend mens. Jezus is met zijn Bergrede geen softy en ook geen zwever.
Als iemand u op de rechterwang slaat…..
De meeste mensen zijn rechtshandig. Als u iemand met zijn rechterhand een klap wilt geven, dan raakt u zijn ….. wang. Daarmee kan een oorlog beginnen.
Maar Jezus zegt nadrukkelijk rechterwang. Die kun je raken met de rug van je hand. Alleen: je raakt een ander nooit hart, want je duwt hem als het ware van je af. : “Maak dat je weg komt! Uit mijn ogen”. Het is een wegwerp gebaar. Met jou wil ik niets te maken hebben. Het is een doelbewuste belediging. Geen fysiek geweld.
De andere wang toekeren kan vele betekenissen hebben:
“ Denk na. Als je wilt vechten ben ik er klaar voor” Of: “Als je me denkt te raken, zo raak je me niet”. Door de klap te verdragen en er niet dubbelop overheen te reageren vermindert de kracht van je tegenstander. Je brengt een ander tot bezinning en breekt zijn eigenwaan. De ander wordt geconfronteerd met zijn eigen gedrag.
Het vraagt moed, maar het kan wel de enige weg zijn om verdergaande ruzie te stoppen en je eigen waardigheid te behouden.
In metro 51 zat een jongeman met zijn modderschoenen op de zitting tegenover hem. Alle mensen rondom hem wilden er wat van zeggen, maar zeiden niets. Niemand wil een grote mond terug hebben en niemand hoeft een held te zijn.
Een oud dametje staat op , pakt een krant, gaat naar die jongen toe en zegt:
“ Als jij nu je voeten op tilt , leg ik een krant onder je schoenen.” Die jongen zette zwijgend zijn voeten op de grond en bleef keurig zitten. Hij werd niet berispt, niet gekleineerd, niet de les gelezen. Hij zag in wat hij deed. Die oude mevrouw was de dapperste van alle mensen die zich zaten te ergeren.
Een sprekend voorbeeld vind ik burgermeester Lenferink van Leiden. Hij verafschuwt pedofilie zoals iedereen, maar vindt wel dat ook een pedofiel het recht om ergens te wonen. Hij stapt fiets. Rijdt naar de wijk toe. Praat met de zeer boze burgers. Hij verwijt hen niets. Verdraagt alle beledigingen. Probeert hun angst en boosheid te begrijpen. Bij het nemen van maatregelen neemt hij de gevoelens van de buurt serieus en houdt tegelijk het recht hoog: de man mag blijven wonen.
Tot zulke creativiteit roept Jezus op. De Bergrede is niet onmogelijk.
Ook een pedofiel mag je niet haten. De vijandsliefde gaat toch in tegen alle normaal gevoel. De vraag is daarmee gegeven of wat wij ‘normaal gevoel’ noemen wel zo’n goede maatstaf is.
In het Eerste Testament komt overigens nergens voor dat geboden wordt je vijanden te haten. Onze joodse buren van de Bankrassjoel maken daar terecht bezwaar tegen. Als je nu de woorden “de vijand liefhebben , de vijand haten “ terug vertaald naar het aramees de taal van Jezus, dan kun je de woorden ook anders verstaan.
Haten kan ook betekenen: minder liefhebben, geringer achten. Iemand geringer achten, minder waard vinden, minderwaardig vinden brengt altijd onvrede mee.
Vijand kun je ook zien als iemand die niet jouw vriend is. Hij staat je niet perse naar het leven. Je zou kunnen zeggen : onvriend. Op facebook kun je je volgers ontvrienden terwijl ze toch geen vijanden worden. Die lieve mevrouw van Klaasje Zevenster die geen vijanden had om te beminnen, heeft misschien wel een heleboel onvrienden. Zoals wij allemaal We worden allemaal omgeven door mensen met wie we geen contact hebben of die ons onverschillig zijn. Door lief te hebben kun je onvrienden tot vrienden maken.
Het gebod om onvrienden lief te hebben, vloeit voort uit het besef dat Gods liefde alle schepselen omvat en niemand uitsluit..
Als beelddrager van God - wij zijn toch geschapen naar zijn beeld en gelijkenis! - dient de mens zich in zijn handelen naar Gods voorbeeld te richten. Ook de onvriend is voor God beminnenswaardig. Daardoor ook voor ons?
Heb je vijanden lief is kern van het christelijk geloof. Maar is het in praktijk te brengen? Kunnen alleen grote heiligen dat?
Een van de overlevenden van een concentratiekamp zei:
“Onze Vader inde hemelen is niet dood ; ook wanneer de mensen die zijn beeld dragen onmensen zijn geworden. Gods liefde blijft en blijft inspireren.
Titus Brandsma eindigt zijn verweerschrift met het gebed: “God zegene Nederland. God zegene Duitsland. Dat beide broedervolkeren eens eendracht mogen leven.”
Het is vandaag de 133e geboortedag van onze parochiepatroon.
Onder de haat gaat vaak angst schuil. Vreemdelingenhaat komt voort uit onbekendheid en angst. Angst is een slechte raadgever.
Vanuit een beleefd christelijk geloof dragen mensen vanuit de kerken zorg voor asielzoekers en mensen zonder papieren. Zo maken zij vreemden tot vrienden.
Ook al zijn kerkmensen geen volmaakt mensen, dan toch is het goed dat er in ons land in God geloofd wordt en dat er naar zijn wil gehandeld wordt.
Wees volmaakt zoals je hemelse vader is, klinkt als een onmogelijke opgave. Wij zijn geen van allen perfecte mensen. Volmaakt betekent ook betrouwbaar. God is getrouw. Met Hem als voorbeeld kunnen wij voor elkaar betrouwbare mensen zijn. Een ander mag er toch op kunnen vertrouwen dat ik mij humaan gedraag !
Eigenlijk is dat de enige eis van de Bergrede. Laat je niet leiden door eerste opwellingen, maar denk eerst na over een humane gedragswijze.
Jezus met zijn Bergrede is voor vandaag zo gek nog niet Amen
Voorbede
Pastor
God voor wie alle mensen beminnenswaardig zijn, hoor ons gebed;
Lector
Wij bidden voor allen die zich christen noemen.
Dat wij de moed hebben de Bergrede van Jezus
met vallen en opstaan in praktijk te brengen.
Leer ons de menselijkheid hoogouden.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Wij bidden voor de vervolgde christenen
in Israel/ Palestina, Syrie en Irak en vele anderen landen.
Geef hen de kracht om staande te blijven in alle geweld.
Help hen een bron van liefde en troost te zijn.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Wij bidden voor landen waar het geweld hoogtij viert:
Oekraine , Syrie en de Centraal Afrikaanse Republiek.
Dat mensen die nu nog elkaars vijanden zijn, de weg naar vrede vinden.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Wij bidden voor onze parochie.
Voor de zieken, de bedroefden en de vereenzaamden.
Dat wij heb troostvol en liefderijk nabij zijn .
Uit dankbaarheid bij gelegenheid van verjaardagen. Een jarige zoon, een jarige kleindochter, een parochiaan die een hoge leeftijd bereikt.
Om gezondheid en levensgeluk.
Om zegen over de familie Hoefsloot.
Om kracht en sterkte bij het dragen van een ernstige en ongeneselijke ziekte.
Voor de aangevraagde intenties. ( voorlezen)
Schenk deze mensen wat goed voor hen is en verhoor onze gebeden op voorspraak van Titus Brandsma.
S T I L T E Laat ons bidden.
Pastor
Goede God, maak ons tot mensen
die mogen rekenen op elkaars trouw.
Help ons in alle omstandigheden
het goede voor elkaar voor ogen te hebben.
Dit bidden wij U door Christus onze Heer.