16 februari 6e zondag door het jaar . Kiezen voor Gods geboden.
Inleiding
Van harte welkom in deze viering.
Vandaag lezen we uit de Bergrede, het hart van het evangelie.
Het centrale woord is de Wet.
De Wet is het geheel van verboden en geboden.
Hoe kijken we tegen de Wet aan en hoe gaan we ermee om?
Is de Wet beperking van onze vrijheid of maakt de Wet juist vrije mensen van ons?
Jezus is in gesprek met de Schriftgeleerden van zijn dagen.
Als wij goed mee luisteren, worden we er wijzere en verstandiger mensen van.
Willen we bidden om Gods ontferming over ons.
Overweging
In de samenleving kennen we allerlei spanningen:
Vrijheid van meningsuiting kan ten koste gaan van respectvolle omgang met elkaar;
Zorg voor de ouderen wordt verminderd omdat het anders onbetaalbaar wordt.
Eerbied voor het leven beperkt het zelfbeschikkingsrecht over het eigen leven.
Opvang van vluchtelingen heeft een grens. Niet iedereen kan in Nederland wonen.
In kwetsbare jongeren investeren we minder dan in getalenteerde jeugd.
Economische zelfstandigheid moet worden bevorderd terwijl dezelfde mensen -meestal vrouwen - worden verplicht zorgtaken te verrichten en opvoedingsverantwoordelijkheid te dragen.
Al die spanningen worden opgelost – denken we – door geboden en verboden in artikelen van de Nederlandse Wet te vangen. De Nederlandse Wet beoogt onze samenleving te ordenen en het welzijn van mensen te waarborgen. De Tora – de joodse Wet – beoogt niets anders. De Tora vindt zijn grondslag in de wil van God. De Nederlandse Wet in de democratisch getoetste wil van het volk.
Is er een spanning tussen de wil van God en de wil van het volk? En als er een spanning is, waar moeten wij ons dan als gelovige christenen aan houden?
Aan de Bijbel of aan het Wetboek?
In de Tora staan 613 geboden. 248 positieven geboden. Als je dit of dat doet wordt je een gelukkig en vrij mens. 365 verboden: als je deze dit of dat niet doet wordt je een gelukkig en vrij mens. Jezus – een joodse rabbi – zegt dat al deze geboden gehandhaafd worden. Je mag er zelfs de kleinste letter niet aan veranderen.
Toch heeft rabbi Jezus een andere kijk op de beleving van de joodse wet dan veel van zijn collega rabbi’s: schriftgeleerden en Farizeeërs.
Als jullie gerechtigheid die van de Farizeeërs niet ver overtreft zul je het Rijk van God nooit bereiken. Jullie , mijn leerlingen, moeten verder en dieper kijken dan de letter van de wet . Wat beoogt de wet, wat is de achtergrond, wat is de geest van de Wet? Je kunt je keurig aan de Wet houden en tegelijk het hoogste onrecht doen.
Je kunt een vader uit Irak een verblijfsvergunning geven omdat hij in Irak gevaar loopt en tegelijk zijn in Nederland geboren kinderen terug sturen naar Irak. Een land dat ze niet eens weten te liggen. Is de vreemdelingenwet er om mensen op te vangen of om mensen terug te sturen? Wat is de rechte toepassing van de Wet?
U voelt aan : hoe concreter hoe moeilijker. Maar dat doet Jezus ook: hoe concreter hoe beter,zegt Hij geeft enkele voorbeelden.
“Je mag niet doden”, zegt de Wet. Maar vraagt Jezus zich af, is iemand uitschelden ook niet zoiets als iemand doden? Gelovige mensen als achterlijk weg zetten. Mensen met een kleurtje bij voorbaat verdacht maken. Heel je woordenschat aan scheldwoorden uitstorten over iemand die anders denkt dan jij. Het recht op vrije meningsuiting is een groot goed. Ook nog als je daarmee mensen voor de samenleving ‘dood’ verklaart? Wanneer doe je iemand recht? Moet jouw gerechtigheid niet groter zijn dan de wet voorschrijft?
Als je naar de kerk komt om God te eren en jouw geloof te belijden, kan het dan zijn dat andere mensen met jou in onvrede leven? Kun jij zelf het verdragen om met zusters en broeders die iets tegen jou hebben, in onmin te leven? Onvrede en die onmin horen toch niet in de kerk thuis.
Als er één ding is dat Jezus ons leert is het dat wij zusters en broeders van elkaar zijn èn…. dat dit uit ons gedrag af te lezen is. Christenen zijn geroepen om elkaars hoeder en herder te zijn. Daarover gaan de verhalen van de verloren zoon, de barmhartige Samaritaan, de genezing van de melaatsen, doven en blinden die door hun kwaal buiten de samenleving staan. Jezus is de Goede Herder die bijeen wil brengen en verzoenen. Volgelingen van Jezus worden gevraagd helend, genezend en vergevend in de samenleving te staan. Dat vraagt om dienstbaarheid en liefdevolle nabijheid, om elkaar recht te doen.
Wat is uw antwoord op de vraag van God: mens waar is je broeder, je zuster ?
Als je antwoord is ‘Geen idee! Ze laten me onverschillig! Ik zie ze niet staan!’,
dan loopt u dikke kans dat God zegt: Wat doe je hier inde kerk bij het altaar?
Ga terug de samenleving in. Verzoen, heel en vergeef! Kom dan pas terug om je geloof in het Rijk van God te belijden? Als je als gelovige geen zout en licht bent in de samenleving, waartoe ben je dan leerling van Jezus?
“Je hebt gehoord dat in de Wet staat ….. en ik zeg jullie”, zegt Jezus.
Als je je aan de pure letter van de wet houdt , zoals de Farizese schriftgeleerden willen, dan kan het zijn dat je de Wet naleeft zonder de bedoelde gerechtigheid te bereiken. Het is zelfs misbruik van de wet om toepassing te eisen die de medemens schaadt. Dat is zeer onverstandig want in plaats van orde veroorzaak je wanorde.
In plaats van welzijn veroorzaak je ongeluk. In plaats van eenheid breng je verdeeldheid. In plaats van wetsbetrachting bereik je wetsverkrachting. Die spanning tussen je aan de wet houden en de wet ten gunste van mensen hanteren, is uiterst actueel.
Jezus en in navolging van Jezus de kerk geven geen antwoord op alle concrete vragen vandaag. De kerk verkondigt een moraal maar hakt niet met Bijbelverzen op mensen in. Vroeger is dat te vaak en te veel gebeurd. Dan krijgt de kerk ook een koekje van eigen deeg. Je kunt met het evangelie in de hand geen Nederlandse burgerlijke wetgeving maken. Wat wel kan is dit. Bij iedere wet je af vragen: gaat dat in tegen Gods geboden ? Bevordert deze concrete wet het geluk van mensen? Wordt aan de minst beschermde mensen recht gedaan? Vooral dat laatste is wat van christenen gevraagd wordt om bij stil te staan. De minst beschermden: gunnen wij hun een waarachtig menselijk leven? Zijn wij hun herder en hoeder?
In alle vrijheid kunt u overwegen, nadenken en besluiten nemen. Maar houd er rekening mee dat het is verstandig de wil van God te doen. God heeft aan niemand verlof gegeven een ander kwaad te doen. Als het erop aankomt zullen we als gelovigen God meer gehoorzamen dan de mensen. Toepassing van de letter van de wet kan de geest van de wet wel eens doden. Ook in Nederland.
Voorbede
Pastor
Bidden wij tot God die ons in Jezus laat zien hoe wij voor elkaar kunnen leven.
Lector
Voor de herders in de kerk.
Dat zij de geboden en verboden van de Wet zo uitleggen dat mensen daar in vrijheid voor kiezen en er naar gaan leven.
Dat wij de wil van God steeds dieper leren kennen.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Voor regering en parlement van Nederland.
Dat de wetgeving van ons land ten goede komt
aan hen die bescherming nodig hebben.
Dat de uitvoering van de wetten het welzijn van alle mensen bevordert.
Dat de Nederlandse Wet iedereen helpt in vrede en welvaart te leven.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Voor onszelf bidden wij .
Dat wij oog hebben voor kwetsbare mensen en hen helpen.
Dat wij ons meer laten leiden door de wil van God
dan door de regelingen van mensen.
Help ons in deze samenleving uit te zien naar het Rijk van God.
S T I L T E Laat ons bidden.