Zondag 31 december 2023, H. Familie

Heilige familie, 31.12.23 in TB, Een teken van tegenspraak
Genesis, 15, 1-6; 21, 1-3; Heb. 11, 8-11.12, 17-19; Lucas 2, 22-40


Het is oudjaarsdag. Een goed moment om ons nog eens af te vragen: Wie is Jezus voor ons?
Enkele dagen na de geboorte van het kerstkind in Bethlehem, horen we bij Lucas de oude
Simeon profeteren over de volwassen Jezus. Hij zal zijn als een licht voor heel de wereld,
maar ook een teken van tegenspraak. Zijn woorden en daden zullen vreugde en verlossing
brengen, maar ook weerstand en verzet oproepen. Zijn oproep tot ware bevrijding van
beknellende regels en huichelachtige godsdienstbeoefening zullen bedreigend zijn. De
leiders van die dagen zullen hem zelfs doden en daarmee zijn moeder met een zwaard
treffen. Weg is alle romantiek. Kiezen voor de weg die Jezus ging is blijkbaar niet zonder
gevaar. Je moet je kruis opnemen en je leven geven voor de ander, zal Hij zelf zeggen.
Even terug naar het verhaal bij de tempel. Wat gebeurt hier? Josef en Maria bezoeken,
volgens het voorschrift van de joodse wet, 40 dagen na de geboorte de tempel in Jeruzalem
om daar hun eerstgeborene aan de Heer op te dragen. Ze handelen daarmee in een vrome
traditie van Israel. De eersteling van de nieuwe oogst wordt afgestaan. Zo wordt ook in een
symbolisch gebaar de eerste zoon aan de Heer toegewijd en vervolgens weer vrijgekocht via
twee jonge duiven. Een gebaar waarin het besef tot uitdrukking komt dat het kind een
geschenk van God is. Dat hier het werk van de heilige Geest in het spel is, dezelfde Geest die
Jezus zijn leven lang zal begeleiden. Zijn leven zal toegewijd zijn aan God en zijn wil.
Het is ook deze Geest die Simeon en Hanna op dit moment naar de tempel drijft. Samen
vertegenwoordigen zij de joodse traditie van allen die al jaren uitzien naar die onbekende
Messias, die het volk zal bevrijden. Van Simeon wordt gezegd dat hij een wetgetrouw en
vroom man is, die al jaren naar deze ontmoeting heeft uitgekeken. Hij was ervan overtuigd
niet te zullen sterven, voordat hij de Messias met eigen ogen gezien had. En vandaag is die
grote dag. Hij dankt God en voorspelt dat dit kind een licht zal zijn voor alle volkeren en een
glorie voor Israel. Het heil gaat dus over de grenzen van Israel heen, het is bestemd voor alle
mensen.
Maar hij heeft ook slecht nieuws. Groot geworden zal dit kind een scheiding der geesten
veroorzaken. Mensen zullen moeten kiezen, voor of tegen Hem. Voor vrijheid van de geest
of voor de veiligheid van de regels. Dat zal lijden meebrengen, ook voor zijn eigen moeder
wier ziel door een zwaard zal worden getroffen.
Naast Simeon staat Hanna, een hoogbejaarde vrouw, die net als hij al jarenlang naar dit
moment heeft toegeleefd, vastend en biddend in de tempel. Zij dankt God voor zijn
bevrijdend ingrijpen.


De lofzang van Simeon heeft een vaste plaats gekregen in het gebed van de kerk. Hij wordt
in de kloosters, maar ook door priesters en diakens gebeden op het eind van de dag. Het is
een prachtige tekst: mijn ogen hebben thans uw heil aanschouwd, nu kan ik in vrede mijn
ogen sluiten. Er spreekt immense vreugde en vertrouwen uit en een grote
onbaatzuchtigheid. Simeon vraagt niets meer voor zichzelf, zijn aandacht gaat uit naar God
en de wereld. Hij ziet en vertrouwt dat het goed gaat komen.
Hierin toont hij zich een waardige opvolger van Abraham, die wel de vader van alle gelovigen
genoemd wordt. We hoorden in de eerste lezing dat het vertrouwen van Abraham lange tijd op de proef gesteld werd. Maar hij bleef geloven in God en in het leven, ook toen alles
tegenzat en alle perspectief leek te zijn verdwenen. En God rekende hem dat als
gerechtigheid aan, staat er. God vond hem een goed mens, zegt de ‘Bijbel in gewone taal’.
En wij? Wat geloven wij nog? We hoorden dat het zojuist geboren kind zou uitgroeien tot
een teken van tegenspraak. Dat geldt vandaag zeker niet minder dan toen. Onze
samenleving lijkt zich steeds sterker af te keren van alles wat religie is. Dat moet je achter de
voordeur zien te houden. Religiestress is een nieuw modewoord. Maar ook als we kijken in
ons eigen hart: wie is Jezus voor ons? Is Hij ook in ons hart niet een teken van tegenspraak?
Ja, als brenger van licht en liefde heten we Hem hartelijk welkom. We hebben immers
allemaal behoefte aan wat warmte en erkenning in ons leven. Maar is Hij ook nog welkom
wanneer Hij ons vraagt ons kruis op te nemen, onze vijand te vergeven en zelfs lief te
hebben? Is Hij nog welkom wanneer Hij ons oproept tot solidariteit met wie in de marge van
de samenleving verkeren, wanneer Hij ons uitnodigt onszelf weg te geven aan elkaar?


Als wij vanavond terugkijken naar het afgelopen jaar, of misschien wel naar ons hele leven,
kunnen we dan zeggen dat we trouw gebleven zijn aan de dingen die een beslissende
ervaring in ons leven waren? Hebben we durven kiezen voor de vrijheid die Jezus ons bracht
of hebben we ons laten verlammen door allerlei maatschappelijke verwachtingen en
kerkelijke regels?
Paus Franciscus confronteert ons met zijn observatie dat christenen er dikwijls uitzien als
weinig-verloste mensen. Hij spoort ons aan om meer te leven vanuit de vreugde van het
evangelie, de vreugde van Simeon en Hanna. Want alleen mensen die zich werkelijk bevrijd
en geliefd voelen zijn in staat aan anderen het vuur van hun overtuiging mede te delen.
Enthousiasme werkt alleen als dit authentiek is, wanneer het gaat om persoonlijk doorleefd
geloof.
Jezus, een teken van tegenspraak. Hij wil ons bevrijden uit onze ik-gerichte geslotenheid en
zelfvoldaanheid. Hij confronteert ons met onszelf, opdat de gezindheid van ons hart mag
opengaan. Zijn wij echt door Hem geraakt? Hij is ook een tegenspraak voor onze huidige
samenleving en voor onze kerkelijke gemeenschap. In hoeverre laten wij ons nog leiden door
dezelfde Geest die Jezus en zijn ouders, Jozef en Maria, bezielde? Zijn wij een ‘heilige familie’
die in deze wereld gestalte geeft aan de weg die Jezus ons voorging? Uiteindelijk zijn we niet
geroepen om slaafs de tijdgeest te volgen, maar om onze weg te gaan geleid door Gods
Geest.
Ik wens ons allen iets van de vreugde van Simeon. De vreugde van het besef dat je in het
leven je ware bestemming bereikt hebt. Dat je de persoon geworden bent die God bedoeld
had. Echt innerlijke vreugde met jezelf.
Moge die heilige Geest, die in het begin bij Maria kwam, ook ons in het komende jaar weer
leiden en bezielen. En mogen wij Jezus dan in ons geboren laten worden met de woorden
van Maria: Uw wil geschiede. Amen.

PLK