Achttiende zondag door het jaar: Thema: Zoek je ziel en vindt het leven
Inleiding
Van harte welkom in deze viering.
We beseffen dat een mensenleven kwetsbaar is.
Ouderdomsgebreken, ziekte, dood kunnen ons zomaar overkomen.
Toch houden we er lang niet altijd rekening mee
dat ons leven een breekbaar gegeven is.
Gegeven: we hebben het niet zelf gemaakt.
We gedragen ons soms
alsof of we met planningen en berekeningen
onze toekomst in handen hebben.
Vaak blijkt al ons gespannen werken aan de toekomst ijdel, vergeefs, voor niets.
Is er een alternatief? Ja, zegt Jezus, dat is er.
Rijk zijn bij God, erop vertrouwen dat Hij voor jou zorgzamer is
dan jij voor jezelf kunt zijn.
Willen we bidden en zingen om Gods ontferming.
Openingsgebed
Goede God, U kent onze naam en
U weet beter dan wij zelf wat wij nodig hebben om van te leven.
U bent onze toekomst en uw Rijk is onze bestemming.
Geef ons de moed ons toe te vertrouwen aan uw zorgzame leiding.
Dit bidden wij U door Christus onze Heer. Amen.
Gebed over de gaven
Goede God, verzameld rond uw tafel brengen wij U onze gaven.
Vervul ze van uw geestkracht en schenk ze ons weer
als brood en drank van eeuwig leven.
Dit bidden wij U door Christus onze Heer. Amen.
Slotgebed
Goede God, in deze viering hebben wij uw Aanwezigheid mogen ervaren.
U schenkt ons uw liefde, uw vrede.
Mogen wij wat wij van U ontvangen uitdelen aan mensen om ons heen,
opdat wij allen kunnen genieten van uw zorgzame goedheid.
Dit bidden wij U door Christus onze Heer. Amen.
Overweging
Ik moet u wat bekennen. Vorige week zondag hoorde ik op het nieuws dat in het Carlton hotel in Cannes ervoor 40 miljoen euro aan diamanten zijn gestolen.
Ze waren bedoeld voor een expositie. Mensen wilden laten zien hoe rijk ze zijn.
Ik heb echt even hardop zitten lachen en dacht: net goed voor jullie!
Natuurlijk wil ik het stelen niet goed praten. De dieven zijn van hetzelfde soort als de eigenaars: meer geld en goed willen bezitten dan anderen en er goede sier mee maken. Al die rijke eigenaren hebben misschien een nachtje minder geslapen. Ze hebben er geen broodje kaviaar om minder gegeten. Hun rijkdom is ijdel, een ander gaat er mee vandoor. Zo heb je wat; zo heb je niks. C’est la vie.
Bij het lezen van het evangelie schoot me nog een verhaal te binnen dat ik ergens gehoord of gelezen heb. Op een prachtig strand in Ghana ligt een zwarte man heerlijk in de zon. Hij ligt onder een kokospalmboom. Op het moment dat er een blanke voorbij komt valt er een kokosnoot uit de boom. De zwarte man kijkt even op en doet zijn ogen weer dicht. De blanke pakt de noot op, kijkt naar boven en ziet een hele tros hangen. Ineens ontwaakt het verlangen in hem om met al die noten iets te gaan doen. Hij zegt tegen de Ghanees. “Als je een beetje van je land houdt, dan zorg je dat de economie op gang komt. Je hebt hier goud in handen.” “Beste man, dat is een kokosnoot”. “Ja, dat bedoel ik, je hebt goud in handen. Als je aan de boom schudt vallen ze allemaal naar beneden. Dan kun je ze oprapen en ze gaan verkopen op de markt. Daar krijg je geld voor.” “En dan”. “Dan ga je een kokosnotenplantage aanleggen en dan heb je iedere keer een grote oogst die je op de markt kunt verkopen. En ook kun je een fabriek beginnen van kokosnotenmelk en in Nederland gaan vertellen dat dat veel gezonder is dan koemelk”. “En dan”. “Dan heb je geld. Dan koop je aan prachtig huis aan het strand. Dan hoef je niet meer te werken, zo rijk ben je dan.” “En dan”. “Dan kun je heerlijk aan het strand gaan liggen en lekker niets doen”. “Wat doe ik nou dan, beste man?”
Wat zou het mooi zijn als wij iets van die zorgeloosheid zouden hebben! We moeten overigens zorgeloosheid niet verwarren met luiheid. Er moet wel degelijk gewerkt worden om in ons levensonderhoud te voorzien. En het is in ons economisch systeem niet onredelijk dat je een buffer in bouwt. Wie wat bewaart, die heeft wat.
Jezus vertelt de parabel van de boer die zijn oogst wil opslaan in grotere schuren dan die hij al heeft. Alles moet meer en groter zijn voor later. Maar als er nou geen later komt? Wat als de toekomst die je plant en berekent bij de handen afbreekt?
Dan sta je met legen handen voor God en al jouw rijkdom ligt te verpieteren of er gaat een ander mee van door.
“Zo gaat het met iemand die schatten vergaart voor zichzelf, maar niet rijk is bij God”.
Dat is niet zomaar een mooie slotzin, of een wijze les. Het is de kern van wat Jezus zeggen wil. “Geen enkel bezit kan je leven veilig stellen”.
Je leeft niet door te hebben, maar door te zijn. Als je alles hebt, kun je zelfs levend dood zijn. Een hele rijke, man had een prachtige auto voor de deur staan. Iets groter dan een Toyota Aygo. Het enige wat hij deed was kinderen die naar zijn auto stonden te kijken, wegjagen. Bang dat ze er een kras op zouden maken. Zijn auto was hem alles. Vrienden in de straat hij niet. Hij was al dood voordat hij tot leven kwam.
Wanneer kom je tot leven? Beter: wanneer kom je tot werkelijk leven, wanneer komt je tot je ware zelf, je diepere ik, wanneer kom je tot de mens die je op je beste momenten kunt zijn en zoals God jou wil kennen.
Vers 19 van het verhaal luidt: Dan zal ik tot mij zelf zeggen, man je bent rijk voor vele jaren. En God zegt dan: Dwaas, vannacht komt men je leven op eisen.
Als je vers 19 letterlijk vertaalt dan staat: dan zal ik tot mijn ‘ psyche’ zeggen, ‘psyche’, je bent rijk. En God zegt dan: Onwijze, ze komen je ‘psyche’ opeisen.
Psyche betekent ziel, je innerlijkste innerlijk. Psyche is dat waarvan je zegt: dit ben ik zelf. Dit is mijn ziel, mijn bezieling, mijn bezield zijn.
Leeft iemand die bezield is door diamanten, kokosnotenfabrieken, auto’s, rijkdom en geld voor de komende jaren, leeft zo’n iemand echt. Valt het zelf van een mens samen met zijn bezit? Je bent nooit veilig. Het kan gestolen worden, in waarde dalen, aan slijtage onderhevig zijn, het kan bederven en verrotten. Bezit kan waardeloos worden en voor God sta je dan met lege handen.
Hoe kun je rijk zijn bij God? Niet door niets te doen en zorgeloos te denken dat de bomen tot in de hemel groeien en op aarde geoogst kunnen worden. Maar ook niet door alsmaar te werken, te verdienen en bezorgd te zijn dat je minder hebt dan de ander. Wacht u voor de hebzucht zegt Jezus.
Onze economie is gebouwd op het winnen van geld en goed, maar niet op het winnen van vriendschap, goede betrekkingen, menswaardige leefomstandigheden, harmonie in de samenleving en zorg dat ieder tot zijn recht komt. Menselijkheid en menswaardigheid kosten ons teveel. Wacht u voor de hebzucht zegt Jezus, want de mens zelf gaat verloren. Het zelf van de mens, jullie psyche, lijdt schade.
Is er een alternatief?
Jezus doet niet aan economie. Hij heeft een radicaler voorstel. Het gaat om een verzamelen van schatten in de hemel die niet gestolen kunnen worden, die niet in waarde kunnen dalen, die niet kunnen verpieteren. Die schatten verwerf je door van jouw bezit te delen met wie tekort komen. Door het geven van aalmoezen. Door een mens niet te zien als iemand die voor een hongerloontje voor jou aan het werk is maar als een medemens die ook naar goed leven zoekt. Eerlijk loon ook in de thuiszorg!
Onze rijkdom is de groei van het Koninkrijk van God in deze wereld; een rijk dat gebaseerd is gerechtigheid en naastenliefde.
Jezus belooft: wie oprecht zoekt naar het Rijk van God mag er op vertrouwen dat God in materiële behoeften zal voorzien. Als wij zien dat God voor bloemen en vogels zorgt dan mogen we toch geloven dat wij in zijn ogen meer waard zijn.
Wie echt zijn ziel zoekt en zichzelf gevonden heeft in zijn diepste innerlijk, is kostbaar in Gods ogen. Zo’n mens is rijk bij God en zal niet sterven maar leven!
Voorbede
Pastor
God, U schenkt alles wat goed voor ons is. Hoor ons bidden.
Lector
Wij bidden voor mensen die verslaafd zijn aan geld en goed
en daaraan hun zelf aan opofferen.
Help hen los te komen van deze verslaving om ruimte te maken
voor liefde tot medemensen om met hen het leven te delen.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Wij bidden voor mensen die alsmaar opgaan in hun werk
en in het zeker stellen van de dag van morgen.
Help hen om te genieten van de goede momenten
die hun ook in het heden gegeven worden.
Schenk ontspanning en kalme rust.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Wij bidden voor mensen die arm zijn, gebrek lijden, tekort komen.
Dat zij op u hun vertrouwen blijven stellen.
Dat wij naar hen omzien en in uw Naam proberen te helpen.
Dan groeit uw Koninkrijk in deze wereld.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Pastor
God, onze toekomst ligt in uw hand. Dat wij op Jezus’ beloften vertrouwen dat U ons geeft wat wij nodig hebben om te leven. Amen.