30 oktober 2022 Anders zien, gezien worden

31C Zacheüs,  30 oktober 22 in Ouderkerk

Wijsheid 11,23-12,2; 2 Tes. 1,11 – 2,2; Lucas 19,1-10

Thema: (Elkaar) anders zien, gezien worden

Inleiding

De lezingen gaan vandaag over zien en gezien worden. Uit het boek Wijsheid horen we hoe God ons ziet. Als we het kunnen geloven klinkt dat heel bemoedigend. Maar hoe zien we onszelf? En hoe worden we gezien door anderen? Hebben we nog wel eens de ervaring dat iemand ons werkelijk ziet en blij is met wie wij zijn? Wensen we elkaar een inspirerende viering.

Overweging

Veel mensen leven haast permanent in onvrede met zichzelf en met het leven. Ze hebben min of meer een hekel aan zichzelf en kunnen zich nauwelijks voorstellen dat anderen dat anders zien. Soms knaagt er een oud schuldgevoel dat nooit helemaal genezen is. In andere gevallen overheerst een soort faalangst die maar niet overwonnen wordt. Maar vaak is er ook sprake van een moeilijk te duiden onvrede: naar buiten toe lijkt het of iemand het goed voor elkaar heeft. Maatschappelijk heeft hij of zij het helemaal gemaakt. Maar van binnen voelt het niet goed. Het leven heeft zijn smaak verloren. Het zelfbeeld is negatief.

En dan horen we in de eerste lezing die oude woorden uit het boek Wijsheid. “U verafschuwt niets van wat U gemaakt hebt; als U iets zou haten, zou U het niet geschapen hebben”. Maar hoe kan dat nu? Is het denkbaar dat er een God bestaat die mij aanvaardt zoals ik ben? Maar ik heb zo’n onvrede met mijzelf en met het leven! Ik heb er toch eigenlijk niet veel van gebakken? Maar het boek Wijsheid gaat verder: “U ontfermt zich over iedereen ...en telt de zonden van de mensen niet…U bevrijdt hen uit hun slechtheid”.

Zou er dan toch nog toekomst zijn? Is het denkbaar dat iemand mij bevrijdt van mijn grote onvrede over mijzelf en het leven? Is er een nieuw begin mogelijk, komt er ooit een moment dat ik met meer liefde en vreugde wordt gezien en naar mijzelf kan kijken?

In het evangelie hoorden we opnieuw dat prachtige verhaal over de tollenaar Zacheüs, die tot zijn verrassing werd gezien door Jezus. Het zou zijn leven volkomen veranderen. Zacheüs was zo iemand die zijn materiële zaken goed voor elkaar had. Als oppertollenaar was hij een rijk man geworden. Maar toch was er iets van onvrede in zijn leven gekropen. Tollenaars waren niet geliefd, hij leidde een eenzaam leven. En dat gaat op den duur knagen. Was dit nu het leven, hij had op iets meer gehoopt! En dan hoort hij verhalen over een populaire rabbi die veel mensen weet te enthousiasmeren. Hij schijnt vandaag in Jericho te zijn, de woonplaats van Zacheüs. Er gaan geruchten dat Hij er een blinde heeft genezen. Kennelijk kan Hij mensen weer doen zien in het leven!

 Zacheüs verlangt ernaar meer over deze Jezus te weten te komen. Maar klein als hij is, durft hij niet vooraan onder de mensen aan de kant van de weg te gaan staan. Hij verstopt zich in een moerbeivijgenboom, waar hij zich goed verstopt waant. Liever eerst maar eens de kat uit de boom kijken, zouden wij zeggen. Maar wie dat doet, kan voor verassingen komen te staan. Jezus keek omhoog en zag hem. En wat niemand verwachtte, Hij wilde vandaag in Zacheüs’ huis verblijven. Van stomme verbazing en blijdschap viel Zacheüs bijna uit de boom en ontving hem met vreugde.

Misschien heeft u ook wel eens zoiets meegemaakt in uw leven: dat een echte ontmoeting met iemand die werkelijk in uw leven geïnteresseerd is, uw levensperspectief en uw zelfbeeld ingrijpend verandert. Zacheüs voelde zich voor het eerst sinds lange tijd echt gezien. Het gevolg was dat hij anders naar zichzelf en zijn omgeving kon gaan kijken. Het betekende ook een ommekeer in zijn handelen: hij gaf de helft van zijn bezit aan de armen en maakte het viervoudig goed met hen die hij in het verleden had afgeperst.

Een ander zien in hoe hij of zij ten diepste is, dat kan een mensenleven veranderen. Vaak gaan wij af op de buitenkant. Zo ook de omstanders in dit verhaal. Ze spraken er schande van dat Jezus zijn intrek nam bij een zondaar. In de kerk doen we vaak hetzelfde. Wie zich niet aan de kerkelijke wetten houdt, hoort er eigenlijk niet bij. Paus Franciscus spreekt een heel andere taal, de taal van de liefde. Hij roept ons op mensen niet te veroordelen en af te wijzen om hun geaardheid of om moeilijke beslissingen die ze in hun leven hebben genomen. Juist binnen de kerk dient het hart van de evangelische boodschap centraal te staan! Elkaar werkelijk ontmoeten begint met de ander echt willen zien in zijn of haar diepste verlangen en pijn in het leven.

Een mens kan soms zijn leven lang het gevoel hebben dat hij niet goed genoeg is. Dan kan het helpen als hij of zij af en toe iemand ontmoet die zegt: voor mij ben jij helemaal oké, met jou wil ik graag omgaan. En misschien, als dit overtuigend klinkt en wordt bevestigd door daden, komt er dan een moment dat de ander zich werkelijk aanvaard voelt en ook zichzelf kan aanvaarden. Iets van de genezende godservaring waarvan de beide lezingen spreken.

Werkelijk gezien worden werkt bevrijdend. God bemint ons zonder onderscheid. Op onze beurt worden wij opgeroepen elkaar te zien met die liefdevolle blik. Want wij zijn Gods grondpersoneel voor elkaar.

Jezus las Zacheüs niet de les. Integendeel, Hij gaf hem zijn zelfwaardering terug: er steekt veel goeds in jou. Daardoor kon Zacheüs veranderen; hij wordt in het hart geraakt. Ieder mens heeft het nodig om door een ander gezien te worden en te worden aanvaard zoals hij of zij is. Mogen ook wij elkaar zo tot leven brengen. Amen.  

PLK