14 augustus 2022, Vuur en verdeeldheid
20C 14 augustus 2022 TB Vuur en verdeeldheid
Jeremia 38, 4-6.8-10; Hebreeën 12, 1-4; Lucas 12, 49-53
“Ik ben gekomen om vuur en verdeeldheid te brengen op aarde”. Meestal stellen we ons Jezus voor als een vredelievend iemand, die geen mens kwaad doet. Maar soms kan Hij uit zijn slof schieten, zoals toen hij het tempelplein schoonveegde van kooplieden. Ook in zijn contact met de Farizeeën en Schriftgeleerden kon Hij soms fel uit de hoek komen. En vandaag horen we Hem zeggen dat Hij ons eerder vuur en verdeeldheid komt brengen dan vrede.
Wat is dat voor vrede die Hij hier afwijst en welk vuur dient hiervoor in de plaats te komen? Om die vraag te beantwoorden moeten we ons ervan van bewust zijn dat Jezus steeds op zoek was naar waarheid en gerechtigheid, vooral voor de zwakkeren in de samenleving. En om waarheid en gerechtigheid te bevorderen heb je moedige mensen nodig, die met vurig enthousiasme en tegen alle verdrukking in, aan het werk zijn. Soms zelfs met gevaar voor eigen leven.
Denk aan de vele Oekraïense vaders die hun vrouw en kinderen moesten achterlaten om hun eigen land te verdedigen tegen een brute overvaller, met gevaar voor eigen leven. Of denk aan iemand als pater Frans van de Lugt, die ruim zeven jaar geleden in Syrië vermoord werd. Hij weigerde Homs te verlaten toen het oorlogsgeweld dichtbij kwam, hij wilde zijn mensen niet in de steek laten. Of herinner u aartsbisschop Oscar Romero van San Salvador, die in 1980 tijdens de eucharistie uit politieke motieven werd doodgeschoten. Hij weigerde zijn mond te houden en protesteerde tegen onrecht in zijn land. Ook Titus Brandsma nam geen blad voor de mond. Met risico voor eigen leven verzette hij zich tegen het nationaal socialisme en kwam hij op voor een vrije pers tijdens de tweede wereldoorlog. Het werd hem fataal.
Om het geluid van de machthebbers of van de dominante cultuur van de samenleving tegen te spreken heb je lef nodig. Als je ervan overtuigd bent dat sommige dingen niet goed gaan, dat er verandering nodig is waarop de meeste mensen niet zitten te wachten, wordt er moed en uithoudingsvermogen gevraagd. Vuur en enthousiasme om mensen mee te krijgen, al is het maar een kleine groep.
Deze moedige profeten van onze tijd doen me denken aan Jezus. Ook Hij stak zijn nek uit om de opdracht, die Hij van zijn Vader ontvangen had, te vervullen. Hij ging consequent voor wat Hij zag als de ware interpretatie van de Thora. Het bracht Hem in conflict met de religieuze leiders en het koste Hem uiteindelijk zijn leven. Maar Hij verkwanselde zijn boodschap niet, toen Hij met de dood bedreigd werd. Hij moet de spanning wel gevoeld hebben toen Hij zei: “Ik moet een doop ondergaan, en hoe houd ik het uit tot die volbracht is?”
Profeten die een voor de machthebbers onwelgevallig geluid laten horen, lopen altijd gevaar. We hoorden het ook in de eerste lezing. Jeremia geeft de politieke leiders een advies dat ze liever niet krijgen. Ze zijn bang dat het volk verdeeld raakt en besluiten zich van hem te ontdoen. Later wordt Jeremia door het ingrijpen van een ambtenaar alsnog gered.
Overal waar machthebbers met geweld de samenleving knevelen, gaat het vrije woord verloren. We zagen het de afgelopen decennia in landen als Chili en Argentinië. Slechts kleine groepjes van ‘dwaze moeders’ durfden openlijk protest te laten horen en waarheid en gerechtigheid te eisen.
Hoe moedig zijn wij? Jezus spoort ons aan het vuur brandend te houden, ook als dat ons in conflict brengt met onze eigen familie. Dan komt het wel dichtbij. Maar het is wel realistisch. Het valt soms niet mee om vast te houden aan wat je ten diepste gelooft en dierbaar is, als je hele omgeving zich van je afwendt. Maar juist dan, zegt Jezus, komt het erop aan je te laten leiden door het vuur van de heilige Geest. Als we luisteren naar wat diep in ons hart leeft, zullen we weten wat ons in het leven te doen staat, zelfs als daarmee soms de lieve vrede bedreigd wordt.
Navolgers van Christus, die wij willen zijn, moeten iets in zich dragen van een waaghals. Mensen die een protestbord omhoog durven steken, als iets echt belangrijk is. Die durven zeggen: en toch… Niets is zo smakeloos als een consumptiechristendom dat tot niets verbindt.
In de Hebreeënbrief moedigt Paulus ons aan te strijden tegen de zonde. De zonde staat voor alles wat ons van dat vuur van Christus kan afhouden: wegkijken van onrecht, onverschilligheid voor misstanden en eenzaamheid. Christenen zijn, als het goed is, geen mensen die alles met de vredige mantel der liefde bedekken. Echte liefde en vrede is iets anders. Deze veronderstelt een open oog voor alles wat leugen en onrecht inhoudt. Wie resoluut voor Christus kiest, komt onvermijdelijk in botsing met zijn omgeving.
Jullie zijn het zout der aarde, zegt Jezus. Zonder zout wordt het een laffe hap. Met zout wordt het pittig, soms zelfs wat onrustig. Durven we die rol aan, zijn we zo dapper? Mogen wij zulke moedige mensen zijn of worden. Amen.
PLK