Zondag 17 juli 2022, Ben jij een Martha of Maria
Zondag 17 juli 2022
Best een revolutionair verhaal, het Evangelie van vandaag! Over het algemeen zijn de man vrouw verhoudingen in de bijbel tamelijk traditioneel.
Maar het verhaal wat we zojuist hebben gehoord is eigenlijk buitengewoon emancipatie bewust en ook ongebruikelijk voor de tijdgeest. Jezus was een ongetrouwde joodse man, die het huis binnengaat van twee vrijgezelle zusters en eigenlijk hoorde dat helemaal niet. Marta, een nette joodse dame, volgt wel de heilige wetten van Mozes waar het gaat om gastvrijheid. Zij ziet dit als het belangrijkste criterium, hoe op dat moment God te dienen. Maar Maria heeft het lef, om de afwas voor Martha te laten staan, ze gaat dicht bij Jezus zitten en discussieert gezellig mee tussen de mannen. De woorden van Jezus zelf zijn voor haar blijkbaar kostbaarder dan de woorden van Mozes. In het verhaal komt zij zelf helemaal niet aan het woord, ze verdedigt of verontschuldigt zich ook niet. Laat staan dat ze alsnog haar zus gaat helpen, als die begint te klagen dat zij alles alleen moet doen.
En het mooiste is nog, dat Jezus dit gedrag ook nog eens beloont en het zelfs benoemt als het beste deel!
Ben je een Martha of een Maria? Misschien herkennen de dames onder ons de vraag, die vaak in bijbelgroepen of ander studieus verband werd gesteld. Ik weet me uit mijn eigen theologie studie tijd nog goed te herinneren dat daar hele discussies aan werden gewijd. Maar ik herinner me ook een gedicht dat begint met de zin: Heer, laat ons toch Maria zijn. Maar het eindigt met: Heer, laat ons Maria-Marta zijn. Probleem van de hokjes opgelost.
Jezus doet ook niet aan hokjes. Maar hij wijst ons er met dit verhaal wel op, dat we er misschien goed aan doen om prioriteiten te stellen in ons leven en bewuste keuzes moeten maken hoe wij met onze kostbare tijd willen omgaan. Zodat we ook achter die keuzes kunnen staan. Martha heeft in het verhaal de keus gemaakt om vooral dienstbaar te zijn, maar kennelijk is ze er niet heel erg tevreden mee.
En natuurlijk moeten er altijd wel dingen gebeuren en is het ook weer niet zo dat praktische dienstbaarheid niet beloond wordt. Denk maar aan de eerste lezing, waar God zelf op bezoek is bij Abraham en Sara. Aan Sara wordt zelfs een kind beloofd!
Naast die praktische gastvrijheid wordt veel nadruk gelegd op de opstelling van Abraham, om ook aan ons nú te laten zien hoe fijn het is, als je je welkom voelt als bezoeker, als je verwend wordt met aandacht en lekkers, als de gastheer alles doet om het je naar de zin te maken. Gastvrijheid ligt als deugd vlak naast de naastenliefde, en dat heeft als kernwoord weer alles te maken met bouwen aan het Rijk van God en het volgen van de weg van Jezus. En daar wil ons verhaal van vandaag dan ook naartoe.
Abraham delegeert daarom wat nodig is aan Sara en aan zijn knecht, en blijft zelf dichtbij zijn gasten, staande onder de boom.
Wie zijn die drie gasten eigenlijk? In dit oudste bijbelboek Genesis worden ze verbeeld als gedaanten van God, als de Eeuwige die niet in één gestalte te vatten is. Abraham voelt op één of andere manier, dat het heel belangrijk bezoek is en komt in dit verhaal naar voren als iemand die zich ten volle openstelt voor de bezoeker.
Net als Maria die een duidelijke keus maakt om Jezus’ woorden met alle aandacht in zich op te nemen, en het aan haar zuster overlaat om bezig te blijven met de huishoudelijke taken.
Want wat bedoelt Jezus nu eigenlijk, dat Maria het beste deel heeft gekozen? Ik denk dat het hier inderdaad gaat om prioriteiten, en Jezus legt deze in het verhaal eerst bij het luisteren naar zijn Woord, en filosoferen over wat dat betekent. Maar misschien vooral bij een werkelijke ontmoeting met elkaar, met alle aandacht, in liefde en met respect. Dat stofzuigen en afwassen komt straks wel weer. Maar in het gelaat van de ander ontmoeten we ook de Ander met een hoofdletter. Dat wij er zijn voor elkaar zoals God er is voor ons.
Ook wij, vandaag, zijn vaak vooral druk en bezig en maken misschien wel weinig tijd vrij voor elkaar, laat staan voor bezinning of gebed. En dat is nou juist zo belangrijk. Er is meer in het leven dan rennen, actie ondernemen, dingen doen. Je moet ook weten waarom je die dingen doet, vanuit welke bron je drinkt om je activiteiten ook in een groter geheel te plaatsen. Dan kun je met meer aandacht keuzes maken en daar ook achter staan.
Maar dat vraagt dus wel om ruimte voor de stilte, om God te kunnen ontmoeten. Velen van ons nemen daar de wekelijkse zondagviering voor. Maar ook door de week heen kan het heel fijn zijn, om bij wijze van spreken ook even aan de voeten van de Heer te gaan zitten. Ruimte om te reflecteren op je dag, om je bijvoorbeeld af te vragen hoe je met je liefsten bent omgegaan, of je er werkelijk vanuit je hart voor je naaste bent geweest, hoe je het gebod van de liefde handen en voeten hebt gegeven.
Ruimte eigenlijk voor ‘emancipatie’, om even terug te komen op dat woord aan het begin. Dit betekent letterlijk: je vrij maken van beperkingen.
Vrij van onze volle agenda, of van onze wirwar aan gedachten, mogelijk misplaatste gevoelens en aannames. En daarmee zelf ruimte schéppen om zoveel als dat lukt samen te vallen met wie je ten diepste toe bent en wat je belangrijk vindt in je leven.
En het is in die ruimte van het gebed, waarbinnen de kans groot is dat je Gods hand in je leven herkent. De hand die ons draagt, de hand die ons troost, de hand die ons de weg wijst.
Ik weet niet of u dat ook herkent in uw leven, maar zelf heb ik de ervaring dat ogenschijnlijk losstaande gebeurtenissen achteraf heel logisch in je leven samengekomen zijn. Vaak op onnavolgbare wijze en soms via in onze ogen onnodige omwegen. We zeggen dan: het is toch blijkbaar allemaal niet voor niets geweest. Ik zeg daarbij ook: en niet zonder Gods hand.
Het is de kunst van leven in geloof, die hand steeds beter te herkennen en jouw keus te maken hoe je ermee om wilt gaan.
En mocht je zijn hand niet altijd zien, vertrouw dan op zijn hart. Want als je ervoor kiest te leven in dat vertrouwen, en of je nu een Martha, Maria, Moniek, of een Wim, Kees of Klaas bent, dan kies je dus ook altijd ‘het beste deel’.
Amen
Pastor Dea Broersen