24 november 2019, Christus Koning
Christus Koning van ’t heelal is ’n tamelijk jong feest in de katholieke kerk, sinds 1925.
Het begon toen Paus Pius XI zijn encycliek ‘Non abbiamo bisogno’publiceerde tegen ’t toen opkomende fascisme in Europa, in ’t bijzonder in Italië van Benito Mussolini en, met vooruitziende blik, in nazi-Duitsland met Adolf Hitler, welke Pius XI opnieuw veroordeelde in zijn encycliek ‘mit brennender Sorge’ (1937). Maar ook in andere vooral Zuid-Europese landen als Kroatië met Pavelitsj, Griekenland met vice-admiraal Horty, Roemenië met Antonescu, Griekenland met generaal Metaxas, Portugal met Salazar en Spanje met generaal Franco; alle min of meer fascistoïde regimes.
Daarnaast veroordeelde Pius XI ook ’t communisme, waar Lenin in 1917 de Sovjet-Unie had gevestigd in Rusland.
Het waren allemaal politieke systemen, misschien ooit idealistisch begonnen, maar stuk voor stuk geëindigd in repressie en dictatuur, in t bijzonder in de Sovjet-Unie en nazi-Duitsland.
De bevolking van die landen werden zo geïndoctrineerd en gecontroleerd door fanatieke volgelingen en geheime diensten, zodanig dat andersdenkenden geen kant meer op konden en om erger te voorkomen, zwegen of op de vlucht sloegen.
Van deze razernij stroomde het Europa van begin 20ste eeuw over, en miljoenen werden erdoor gegrepen, ja meegesleurd, ook in ’t verderf, bleek later!
Om deze geestesstroming in religieus-christelijke vorm te gieten, kwam Paus Pius XI in die dertiger jaren met zijn encyclieken, waarin de paus boven al die landelijke machthebbers, Jezus Christus als koning van ’t gehele heelal liet zien. Christus, de zichtbare gestalte van God de Schepper, die niet op wereldlijke macht uit was, maar wel alle macht van nature heeft, of zoals psalm 113, vs4 zegt; ‘want boven de volkeren troont de Heer’. En in de Filemonbrief staat; ‘opdat bij ’t noemen van Zijn Naam, iedere knie zich zou buigen; daarom heeft God Hem hoogverheven en Hem de naam verleend, die boven alle namen is; Jezus Christus is de Heer’.
Aanvankelijk werd dit feest bij deze encycliek op de laatste zondag van oktober gevierd in de katholieke kerken. Maar Vat.II heeft dit feest verplaatst naar ’t eind van ’t kerkelijk jaar als afsluiting en tevens verheven tot hoogfeest.
In de voorgevel van de Agneskerk aan de Amstelveenseweg bevindt zich ’n helderkleurig gebrandschilderd rozetraam, voorstellend Christus Koning, vervaardigd door Alex Asperslagh in 1931.
Wat kunnen wij van deze encyclieken en ’t bijbehorende feest leren in onze tijd, nu bijna 100 later?
Dat wij als christenen ons niet moeten laten meeslepen door wereldlijke systemen, die gebaseerd zijn op slechts menselijke macht. Nu denkt u, al die landen met die verderfelijke systemen van fascisme en communisme bestaan toch niet meer? Ja, de meeste niet meer, maar er zijn weer opvolgers, die eveneens op persoonlijke macht gebaseerd zijn en tot dictatuur zijn vervallen; kijkt u maar naar Noord-Korea met Kim Yeong Un, Communistisch China met Xi Jingping, Rusland met Poetin, Venezuela met Maduro; en dan beginnen Turkije met Erdogan en Iran met z’n ayatollahs er ook aardig op te lijken. Ja, dit gedrag heeft zelfs uitstraling naar landen, waar de democratie juist haar bakermat heeft; U.S.A. en groot Brittannië.
En dan praat ik maar niet over de meeste Arabische en Afrikaanse landen, waar angst en controle ’t leven beheerst.
(’t is niet voor niets dat duizenden en duizenden hun leven wagen om hieraan te ontsnappen, naar Europa!).
Maar wij, Christenen van 2019, zullen ons leven moeten laten leiden door ’t ideaal van Christus; dit is namelijk de wegschenkende liefde, de caritas, en die gestalte geven; dat is nu precies het tegenovergestelde van de eigenliefde van al die dictators/machthebbers van toen en nu, al zeggen ze zelf van niet.
Christus schonk zichzelf weg, ja. Hij ging zelfs tot ’t uiterste toe om zichzelf op te offeren voor andere mensen (zoals die canon zegt).
En wij, gewone mensen, goedwillend maar zwak, kunnen in ons leven ook iets van dat christelijk ideaal waar maken en daarmee b.v. ’t groeiend egoïsme omzetten in barmhartigheid, wraakzucht omzetten in vergeving, gemakzucht omzetten in inzet voor de zwakkeren naar lichaam en maatschappelijke positie.
Och, in ’t rijke Nederland van nu, kunnen we allemaal wel de portemonnee trekken en geld doneren en dat moeten we zeker blijven doen, zolang we ’t kunnen, maar daarmee is de kous niet af voor ’n christen.
Het is de kwestie van christelijke mentaliteitsverandering.
Het westers denken is langzamerhand verworden tot een kwestie van geld; nee, ’t gaat om ’n christelijke houding, doen zoals Christus zou doen en dat betekent; altruïsme, nabuurschap, rentmeesterschap, d.i. de zorg om de mensheid en om ’t heelal en de ondersteuning ervan.
Dat kan je niet afmaken met ’n grote zak geld; dat is ’t kortzichtige van ’t liberalisme van de laatste jaren in ons land, in de E.U. en de V.S.
Vandaar ook de wereldwijde inzet van jongeren voor ’t verstoorde wereldmilieu. Deze kinderen, zelf opgegroeid in weelde, zien in dat ‘t ‘alsmaar meer en meer ’van ’t liberalisme niet meer werkt, en verworden is tot roofbouw op mens en natuur.
Wij moeten ons deze idealistische jeugd niet laten afpakken door extremistische milieuactivisten van het ‘korte termijn denken’, nee, het is ’t rentmeesterschap, dat al 70 jaar geleden geformuleerd werd in de christendemocratische kringen in Europa (Robert Schumann) en in Nederland, en waar deze jongeren nu voor vechten.
De mentaliteit van ’t extreem individualisme is voorbij! We zullen allemaal op gematigde manier moeten inleveren en ’n nieuwe mentaliteit van samenleven opbouwen in de hele wereld en vóór de hele wereld.
En zo ziet u, hoe deze encycliek, geformuleerd in 1931 en tevens het katholiek-christelijk denken over de ons toevertrouwde aarde, al ver vooruit was in zijn tijd en nog steeds van gelding is.
Omdat het ons al 2000 jaar geleden werd aangereikt en voorgeleefd door Jezus Christus, onze Heer, die eeuwig Koning van ’t heelal is en blijft!
Amen
J.H. Fonck pr.