Witte Donderdag
Witte donderdag, 29 maart 2018
Exodus 12, 1-8.11-14; 1 Kor. 11, 23-26; Johannes 13, 1-15
We vieren Witte donderdag, de dag en de avond waarop voor de leerlingen meer definitief duidelijk is geworden wie Jezus was. Op het moment dat het verraad al in de lucht zit en de doodsbedreiging voelbaar is, maakt Jezus in de taal van tekenen nog één keer helder waar het in dit leven om gaat: jezelf te geven aan elkaar.
Tegen de achtergrond van de viering van de sederavond, de viering van de joodse bevrijding uit de macht van de slavernij, betrekt Jezus oude woorden en gebaren op zichzelf. Bij de uittocht uit Egypte werd het bloed van het lam op de deurpost een teken van redding voor Israel. En zo zal Jezus als het Lam Gods de zonde van de wereld wegdragen en ons bevrijden van alle angst en onderdrukking. En Hij roept ons vanavond op Hem hierin te volgen.
Tijdens dat laatste avondmaal met zijn vrienden heeft Jezus het gebaar van brood delen en breken op zichzelf betrokken, toen Hij zei: dit is mijn lichaam voor jullie. Handel zo in mijn voetspoor. Dan ben ik blijvend in jullie midden.
In het teken van de voetwassing laat Jezus ons zien waar het in ons geloof op aan komt. Dienstbaarheid en naastenliefde vormen het hart van het christendom. Zonder deze intentie is eucharistie vieren een lege huls. Samen breken van het brood heeft alleen maar zin, als wij voor elkaar het leven willen breken en delen; als wij met elkaar werkelijk het lichaam van Christus willen vormen.
Elkaar de voeten wassen en samen het brood eten als het Lichaam van Christus zijn twee handelingen die verwijzen naar hetzelfde: de bereidheid te leven voor elkaar. Wij worden veranderd in degene die we ontvangen. We vormen een gemeenschap met Hem. Hoe kan je één gemeenschap zijn als je niet bereid bent tot delen? Het gebroken brood, het geslachte lam, het zijn tekenen waarin de dienaar Jezus ons laat zien dat Hij leeft ten bate van ons.
Het lichaam van Christus ontvangen betekent ook dat we erkennen zijn genezende liefde nodig te hebben. Net als Petrus mogen wij ons door Jezus de voeten laten wassen, opdat ook wij in staat zijn dit gebaar in de wereld voort te zetten. In hoeverre zijn wij bereid iets van ons leven, zoals tijd, aandacht en praktische ondersteuning, aan anderen te geven? Eucharistie en dagelijks leven horen met elkaar verbonden te zijn. Gelukkig zijn er in onze gemeenschap veel mensen die sterk betrokken zijn op de ander. Mensen die elkaar niet loslaten, als het leven moeilijk wordt.
Sinds lang is de viering van Witte donderdag verbonden met de instelling van de Eucharistie, het priesterschap en met de toewijding ten dienste van elkaar. Iedere priester en bisschop wordt eerst diaken gewijd. Daarmee worden verdere wijdingen geplaatst in het teken van de diaconie, de dienstbaarheid. Het gaat erom God in onze medemens te ontdekken. In de liefde voor elkaar kan het beeld van God in deze wereld gestalte krijgen. Dat is de opdracht voor iedere gedoopte christen. En misschien moeten we zeggen: voor alle mensen van goede wil.
Je leven geven voor elkaar, in het klein of in het groot. Soms kan het heel groot worden. Jezus gaf zijn leven werkelijk op Goede vrijdag. Vele martelaren zijn hem in dit diepe geloof gevolgd. Ook in onze tijd zijn er nog zulke grote mensen aan te wijzen. We kunnen denken aan Titus Brandsma, maar ook aan iemand als pater Frans van der Lugt, uit de Syrische stad Holms. Toen de situatie uiterst kritiek werd en hij moest vrezen voor zijn leven, vluchtte hij niet. Net als Jezus bleef hij staan voor wat hij als zijn roeping zag.
Maar je leven geven gebeurt ook in het klein, in de gewone dingen van elke dag. Doet dit tot mijn gedachtenis, horen we Jezus in de eucharistie zeggen. Wanneer we hebben deelgenomen aan dit sacrament, gaan wij naar huis om van eters weer gevers te worden, bedienden. Het teken moet concreet worden in onszelf.
Witte donderdag, de Heer is onder ons aanwezig waar wij zijn woord ter harte nemen en proberen, in zijn naam, gemeenschap tot stand te brengen. Voetwassing: dient elkaar, vergeeft elkaar. Zie elkaar werkelijk in het gezicht. Wees een luisterend oor. En deel uw brood. Dan staan we in het nieuwe verbond, de laatste wil van Jezus die Hij op deze avond met ons wil delen.
Laten we dit geheim vanavond in stilte mee naar huis nemen en daarover morgen onder het kruis nadenken. Het geheim van de zelfgave die tot nieuw leven leidt op paasmorgen. Een leven op weg naar elkaar. Eeuwig leven. Amen.
PLK