24 januari 2016: De Geest van de Heer ook over ons?
Van harte welkom in deze viering.
Vertegenwoordigers van de Titus Brandsmaparochie in Oss en u allen als leden van de Titus Brandsma geloofsgemeenschap van Amstelveen.
Vandaag horen we twee heel boeiende lezingen:
Uit Nehemia: hoe de joodse liturgie ontstaan is;
Uit Lucas: het programma van Jezus zoals Hij dit in Schrift leest.
In navolging van de joodse gelovigen leven ook de christenen vanuit de Schrift.
De Schriftwoorden horen wij in de liturgie van onze samenkomsten.
Luisteren wij zó naar het Woord van God dat wij daardoor tot in ons hart geraakt worden? Heel vaak luisteren wij met een half oor en horen we niet dat Gods Woord over persoonlijk toespreekt. Willen we God en elkaar om ontferming vragen om deze Eucharistie aandachtig te kunnen vieren.
Openingsgebed
God, op velerlei wijzen hebt U tot ons gesproken door uw profeten.
In Jezus van Nazareth herkennen wij gelovig Uw Woord dat mens geworden is.
Hij brengt ons de Blijde Boodschap voor mensen van alle tijden.
Wij bidden U: maak ons hart open om uw Woord te ontvangen;
verlicht ons verstand om uw Woord te begrijpen;
maak onze handen krachtig om uw Woord te doen.
Mogen wij in woord en in daad uw Boodschap uitdragen tot opbouw van onze samenleving en met het hoopvolle uitzicht op uw komend Rijk.
Dit bidden wij U door Christus onze Heer.
Amen.
Overweging
Toen ik kind was hadden we thuis geen Bijbel. De Bijbel was iets voor protestanten.
Toch kwam er in de vijftiger jaren van de vorige eeuw een Bijbelse beweging op.
Er waren katholieke colporteurs die met een aanbeveling van mijnheer pastoor
“De Bijbelse geschiedenis voor het katholiek gezin “ verkochten met prachtige platen van Gustave Doré. Nu nog op www.marktplaats.nl verkrijgbaar.
Mijn ouders kochten ook zo’n boek en ik smulde van de verhalen en de platen.
De Bijbel zelf werd alleen gelezen in de liturgie. Je had toen nog het oude Romeinse missaal waarin het Oude of Eerste testament nauwelijks aan bod kwam. Meestal was het epistel uit de brieven van Paulus. Altijd was er een evangelielezing.
Na de liturgie hervorming van het Tweede Vaticaanse Concilie lezen we meestal de eerste lezing uit het Oude of Eerste Testament omdat deze correspondeert met de evangelielezing. Nu slaan we de brieven van Paulus, Petrus en Johannes over.
Door het Concilie zijn we ons meer bewust geworden van het belang van het Oude Testament. Je kunt het evangelie niet goed begrijpen als je de joodse wortels er niet van kent. De kerkvader Hieronymus zegt dat je Jezus niet kunt begrijpen als je de Bijbel niet kent. De Heer komt tot ons in het gewaad van het evangelie.
Bijbel en liturgie horen onlosmakelijk bij elkaar.
Vandaag horen iets over het ontstaan van de joodse liturgie.
Het joodse volk keert terug uit ballingschap onder leiding van de landvoogd Nehemia. Ze bouwen de stad Jeruzalem en andere steden weer op en later ook de tempel. Het opnieuw gaan bewonen van de stad Jeruzalem beginnen ze met een plechtige viering. Ze komen samen bij de Waterpoort.
Daar wordt een verhoog opgericht als een soort spreekgestoelte.
Er worden gebeden van lof en dank verricht.
De priester Ezra toont het boek: de schriftrollen. Opent ze en leest voor.
Het volk dat deze woorden hoort, bevestigt dat met: Amen, Amen.
Ze worden duidelijk geraak door de woorden van de Wet. Ze barsten in tranen uit.
Ze krijgen uitleg van al deze woorden: hoe toe te passen in eigen leven; hoe te gaan leven volgens de Schrift om het land in vrede en welvaart te bewonen.
Daarna is er een feestelijke en vreugdevolle maaltijd.
Uit deze samenkomst voor de Waterpoort groeit de liturgie van de synagogen
en later die van christelijke kerken. Gebed – Bijbellezing – uitleg – maaltijd vormen samen de viering. Tegenwoordig hoort ook het koffiedrinken na de mis erbij.
Vandaag horen we van het eerst optreden van Jezus in de synagoge volgens Lucas.
Lucas beschrijft het leven en handelen van Jezus als betrouwbare leer voor Theofilus en voor latere generaties. Ook voor ons dus.
Hij tekent Jezus als leraar, als iemand die onderricht geeft, de Schriften uitlegt en mensen de weg in het leven wijst. Hij doet dat zo overtuigend en inspirerend dat hij algemeen geprezen wordt. Lucas schrijft dat met de bedoeling dat Jezus zo ook op ons overkomt. Is Hij voor ons een inspirerende leraar door wie wij ons laten gezeggen over ons leven?
In de synagoge van Nazareth die hij aan de hand van Jozef zo’n vijf en twintig jaar bezocht heeft, staat Hij op om voor te lezen. Hij krijgt de boekrol van Jesaja aan gereikt en leest voor wat Jesaja over zichzelf zegt: “ De Geest des Heren heeft mij gezalfd en mij de volgende opdrachten mee gegeven…” Hij geeft de boekrol terug en gaat zitten voor de uitleg, voor het onderricht. Zittend spreken betekent gezagvol spreken, spreken vanaf de zetel van Mozes, spreken namens God.
“Wat over Jesaja geschreven staat is geschreven met het oog op Mij.
Thans gaat in vervulling wat Jesaja opgedragen heeft gekregen.
In de kracht van Gods Geest wordt aan armen de blijde boodschap verkondigd, worden gevangenen bevrijdt, krijgen blinden het zicht, breekt het genadejaar van de Heer aan. Gods welwillende aanwezigheid breekt in mijn optreden door.”
Het merkwaardige is nu dat Lucas niet schrijft wat Jezus onderricht heeft. Hij noemt het wel woorden van genade. Maar wij horen die toespraak van Jezus niet.
Of misschien wel…..
Zouden we het verdere evangelie niet kunnen horen en lezen als het waar maken van het programma van Jesaja dat Jezus tot het zijne maakt?
We kunnen heel Jezus’ optreden zien als licht voor de wereld, als blijde boodschap voor de armen, als bevrijding uit krachten die ons gevangen en klein houden, als begin van een nieuwe periode waarin Gods Rijk midden ons aanwezig is!
Jezus’ leer is geen kwestie van woorden, maar het doen van daden. Lucas noteert geen toespraak, maar schildert wel Jezus ‘weldoende en bevrijdende rondgaan.
Wordt Jezus daarom door ons algemeen geprezen? Heeft Hij gezag over ons? Is zijn levenswijze inspirerend voor ons dagelijks doen en laten? Zetten wij voort wat Hij in ons midden begonnen is? Maken wij het hier voor elkaar een stukje hemel op aarde? Zijn wij voor elkaar Gods genade? Zien wij dit als onze opdracht?
Kortom: Beleven wij ons geloof in Jezus’ Boodschap als de broodnodige bijdrage aan de verwereldlijkte samenleving van vandaag? Het is déze vraag die ik mij zelf en u heb achttien jaar heb voorgehouden.
Mijn laatste Pastoraal Woord in het bulletin las iemand als een soort stageverslag.
Dat vind ik mooi gezegd. Want als pastor blijf je leren aan de hand van mensen.
Je blijft als pastor altijd een stageloper. Ik beschrijft in dat zogenaamde stageverslag acht opdrachten die ik met u heb willen waar maken. Heel veel daarvan is gelukt. Niet alles. Ik ga dat ook weer in Oss proberen. Ik wil u allen danken voor uw welwillendheid en het vertrouwen dat u mij geschonken hebt.
In die achttien jaar heb ik vaak met u de Bijbel gelezen en voor u mogen uitleggen.
Ik heb dat met plezier gedaan want jullie waren aandachtige luisteraars.
Misschien heb ik u geraakt en u daardoor verder geholpen op uw weg als christen.
Natuurlijk bent u – net zoals ik – de meeste preken vergeten. Dat is maar goed ook.
Preken zijn niet om te onthouden. Anders had Lucas Jezus ‘ toespraak wel opgeschreven. Preken zijn er om te doen. Wat we moeten doen is: “voor elkaar zo goed als God te zijn”. Als u dat onthoudt en doet, dan komt alles goed. Amen.
Voorbede
Pastor
Bidden wij vol vertrouwen tot God. Dat Hij onze beden hoort en verhoort.
Lector
Voor de kerk in deze wereld.
Dat wij onze opdracht als christen in de wereld van vandaag verstaan.
Dat wij door het Woord van God geïnspireerd,
daden doen van gerechtigheid en vrede.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Voor de geloofsgemeenschappen van Titus Brandsma in Oss en in Amstelveen.
Dat wij ons geloof beleven als licht en zout voor de samenleving.
Dat wij bijdragen aan het welzijn en geluk van mensen om ons heen.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Voor allen die als medewerkers en vrijwilligers in het kerkelijk leven werkzaam zijn.
Dat wij elkaar bemoedigen en inspireren;
dat wij wegen vinden de toekomst gestalte te geven;
dat wij in trouw en saamhorigheid elkaar als gemeenschap opbouwen.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Voor allen die het moeilijk hebben door ziekte, verlies, eenzaamheid en onbegrip.
Dat wij elkaar genezend en helend nabij zijn.
Voor onze persoonlijke intenties en voor de neer geschreven intenties. ……
Om verhoring van deze gebeden op voorspraak van de H. Anna en de Z. Titus Brandsma.
S T I L T E Laat ons bidden.
Pastor
Mogen wij luisterend naar uw Woord onze opdracht verstaan
om voor elkaar zo goed als God te zijn.
Door Christus onze Heer.