3 januari 2016: Mee lopen met de wijzen.
Openbaring des Heren
Van harte welkom in deze kerstviering.
Voor de kerken van het Oosten is dit het eigenlijke kerstfeest: Christusfeest.
Want vandaag openbaart de God van het joodse volk zicht in een kind.
Dit kind is bestemd als leidsman voor alle volkeren: joden en niet-joden.
Hij zal – als wij Hem zoeken en toelaten in ons leven – wereldleider zijn.
Het is wijs om naar Hem op zoek te gaan.
Als wij Hem vinden zal Hij ons een weg ten leven wijzen.
Vandaag lopen wij met de wijzen – met de drie koningen- mee.
Vaak zijn wij traag in het op weg gaan omdat we vastzitten aan onze eigen gewoonten en tradities. Willen we bidden en zingen om ontferming.
Overweging
Het evangelieverhaal is een heel bijzonder verhaal. Eigenlijk is het een vertelling.
En nog veel meer: het is een sprookje. Mattëus is de enige die het gebeuren vertelt.
Het is als het ware uit zijn pen gevloeid toen hij nadacht over Jezus als kind.
Als je goed thuis bent in de Bijbel zoals Mattëus, dan lees je allerlei brokstukjes uit psalmen en profeten. Samen vormen al die stukjes tekst één geheel rond een centrum. Dat centrum is een kind waarnaar wijze mensen gezocht hebben en dat ze langs vreemde wegen gevonden hebben.
Is het dan fantasieverhaal?, hoor ik u al vragen. Is het dus niet waar gebeurd? Als het een fantasieverhaal is en als het niet waar gebeurd is, wat heeft dan zo’n verhaal voor waarde? Kort gezegd:
De waarde van dit verhaal is dat het vanuit Bijbelse boeken laat zien wie het gevonden Kind is. Zo openbaart God zich aan zoekende mensen. Ze vinden Hem in een Kind dat wegen ten leven wijst. God wordt aanbeden in een kind. En het is wijs voor Hem te knielen. Knielen voor kinderen is eerbied betuigen aan God.
In het mooie Kerstlied “Nu zijn wellecome” begint het laatste vers met :
De heilige drie koningen. Let op: dit is bij katholieken zo. Protestanten zingen: wijzen uit het Oosten. Dat doen ze omdat ze denken daarmee bijbelser te zijn. Mattëus spreekt toch over wijzen? En hij vertelt niet dat het er drie zijn!
Toch kennen katholieken hun bijbel beter: in psalm 72 lezen we dat de beloofde koning gezocht wordt door alle volken: vorsten van Tarsis, Arbaische en Ethipische heersers. De wijzen vertegenwoordigden de drie volken en wie kan een volk beter representeren dan een wijze koning. Wees gerust: uw drie koningen in uw kersttal komen heus waar uit de bijbel. Dat er een zwarte koning is, die uit Ethiopië aan komt reizen, komt omdat wij denken dat iedereen in Afrika zwart is. Maar dat is niet zo!
Die schatten van de koningen moeten toch vervoerd worden: welnu, kamelen zijn uitstekende lastdieren. Vanuit de profeet Jesaja komen zij uw kerststal binnen wandelen. Uw kerststal is op die manier toch een pracht stukje Bijbelse fantasie.
Uw kerststal is dus niet helemaal historisch – Mattëus spreekt over een huis - , maar openbaart wel om wie het gaat. Het gaat om de lang verwachte messiaanse koning waarnaar joden en niet-joden op zoek zijn. Het gaat om een koning voor alle volkeren. Het gaat om een Koningskind voor wie eens alle mensen uit eerbied zullen knielen.
Met de drie Koninklijke wijzen uit het Oosten telt het verhaal dus vijf koningen. Er wordt immers gesproken over een pasgeboren koning der Joden en over koning Herodes die niets blijkt te weten van een pas geboren koningskind.
Matteus vertelt van de confrontatie van die twee koningen. De wrede en machtige koning Herodes in Jeruzalem tegenover het pasgeboren koningskind in de stal van Bethlehem, de stad van koning David.
In de woestijn van Juda kun je de ruines zien van wat eens een prachtige paleis was.
Het is meer een vesting. Koning Herodes was zo ontzettend bang zijn troon te verliezen dat hij al zijn mogelijke opvolgers heeft laten vermoorden: zelfs zijn eigen kinderen. Ook zijn paleis in Jeruzalem was volkomen ommuurd en tegen aanvallen bestand. Er is geen beter beeld van een dictator te schetsen dan Herodes.
En deze Herodes leeft nog steeds en brengt de wereld in beroering. Nog altijd zijn er leiders van volken die krampachtig de macht in handen willen houden. Geweld, onderdrukking, oorlog en terreur. Gevolg: vluchtelingen die over deze aarde zwerven;
Kinderen die zwaar beschadigd raken. Ontvolking van landen die steeds meer onbewoonbaar worden door verwoestende bombardementen. Matteus vertelt als enige het verhaal dat Josef en Maria en het kind op de vlucht sloegen. Jezus een vluchtelingenkind. Misschien komt hij in het asielzoekerscentrum aan de Kronenburglaan.
De wijze koningen maken Herodes bang: hij weet niets van en wil niets weten van een pasgeboren koning. Tempel en paleis werken nauw samen. De religieuze leiders lezen over Bethlehem: uit dat onbeduidende plaatsje zal een leider te voorschijn treden die een man van vrede zal zijn, een herder voor zijn volk. Maar met al hun geleerdheid gaan de religieuze leiders niet op zoek: zij weten toch alles van God en godsdienst af! Zij hebben geen behoefde aan nieuw licht over wat ze al weten.
Maar dat nieuwe licht – die ster in het oosten – is precies de reden waarom wijzen op zoek gaan. Wie bij het oude blijft stil staan zal nooit het ware Licht vinden. Herodes en de joodse leiders horen niet in een kerststal thuis. Machtige mensen en hun gewelddaden kunnen het licht niet verdragen. In het duister verrichten zij hun werk.
De geleerden die voor hun regeringen wapens uitvinden, doen hun werk in het donker. Deze geleerden gaan niet op zoek naar vrede, naar licht, naar waarheid. Dat zijn hun belangen niet.
De wapenhandel – ook de Nederlandse – voltrekt zich in het duister. Nederland verdient met twee miljard omzet aan wapenhandel. Waar zijn de wijzen in ons land die wegen naar vrede zoeken?
De wijzen die het licht van de ster na reizen om hun koning te vinden, vinden een huis, zien moeder en kind en weten: voor Hem ben ik gekomen.
Dit ontwapenden weerloze kind is het Licht der wereld. In Hem worden alle belofte vervuld: Hij zal de redder zijn van de armen ; een vriend voor hem die niemand heeft;
voor kleine mensen is hij bereikbaar; zijn welwillendheid gaat uit naar iedere mens ;
niemand valt buiten zijn liefdevolle aandacht. Als dit Kind onze koning zal zijn, dan zal wereld vrede kennen, duistere krachten zullen zijn verdreven, wij allen zullen wandelen in zijn licht. Waarom is dit kind onze koning dan niet?
Omdat wij mensen van vandaag niet met de wijzen mee gaan naar het Kind en niet van het kind vandaan gaan met de gelovige overtuiging: vanaf nu ga ik andere wegen zoeken.
Niet de weg van militaire , culturele en economische macht over anderen.
Maar de weg van hulp aan kinderen en vluchtelingen, de weg van ontmoeting met andere culturen en godsdiensten, de weg van eerlijk delen.
Het Witte Huis, het Kremlin en ook Den Haag zullen pas vrede brengen wanneer ze in het Kind van Bethlehem een wereldleider van formaat zien, waarvoor ook zij eerbiedig moeten knielen.
Voorbede
Pastor
Zoeken wij de Heer opdat wij onze beden tot Hem kunnen richten
en Hij ons zal verhoren.
Lector
Om welvaart in heel de wereldsamenleving.
Dat alle mensen een goed leven mogen hebben:
brood, goede verzorging en een dak boven het hoofd.
Maak ons bereid ons goud te delen met hen die tekort komen.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Om eerbied voor ieder mensenkind.
Dat wij in iedere mens het beeld van God ontdekken.
Behoed ons voor mensenhandel en voor winstoogmerken in de zorg voor zieken en hulpbehoevenden.
Maak ons tot mensen van vrede en liefde die geen wapens meer nodig hebben.
Maak ons bereid iedere mens als medemens te eerbiedigen.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Om verdraagzaamheid en begrip voor mensen die anders geloven
en voor hen die niet tot geloof kunnen komen.
Dat wij de diepste verlangens van andere godsdiensten
en van ongelovigen willen erkennen.
Maak ons bereid met iedere mens van goed wil op zoek te gaan
naar manieren om onze verlangen voor een mooiere wereld te realiseren.
S T I L T E Laat ons bidden.
Lector
Wij bidden voor onze geloofsgemeenschap.
Dat wij op elkaars steun en medewerking mogen rekenen in het Nieuwe Jaar.
Voor onze zieken: thuis, in het ziekenhuis en verpleeghuis. Om goede moed en beterschap.
Voor de jarigen in ons midden: om gezondheid en geluk in het komend jaar.
S T I L T E Laat ons bidden
Pastor
Maak ons tot zoekende mensen die groeien in wijsheid opdat wij u vinden als Bron van Licht en Leven. Amen